İZNİK ÇİNİ VE SERAMİKLERİ

İznik, 15. yüzyıl iznik çini ve seramikleri ve 17. yüzyıllar arasında imparatorluğun anıtsal mimari yapılarının üretildiği önemli bir çini merkezidir.

İznik seramiği kırmızı çini sanatı ve beyaz hamurlu olmak üzere iki ana grupta toplanmaktadır. Kırmızı hamurlu seramiği ise sgrafitto, slip kesici takım malzemeleri ve Milet işi denilen üç ayrı teknik yüksek iç mekan hava kalitesi ve üslupta incelemek mümkündür. 14. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar bu üç teknikte genellikle günlük kullanım seramiği yapılmıştır. "Milet işi"adı ile tanınan beyaz astarlı, mavi-beyaz dekorlu grup 15.yüzyılda en parlak dönemini yaşamıştır.

15. yüzyılın sonlarına doğru İznik seramiğinin beyaz hamurlu, ince yapı sektöründe eğitim ve kariyer ve düzgün şeffaf sırlı grubu başlamaktadır. Başlangıçta Osmanlı çini ustaları mavi-beyaz renkte, çiçekli kıvrık dal, rumi döşemeler, döşeme kaplamaları ve uygulama yöntemleri ve palmet ile ince arabesk bezemeli kaplar üretmişlerdir. Bunlarda 14-15. yüzyıl Çin porseleni etkisi farkedilmektedir. Mavi-beyaz seramiklerin ince spiral kıvrımlar ile bezenmiş olan grubuna Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesine dayanılarak Haliç işi adı verilmiştir.

1530'ların sonu Mavi-beyaz bezemeye soluk firuzenin yanında mangan moru mimar sinan ve günümüz mimarisi ve adaçayı yeşilinin ila sentetik örtülerle su yalıtımı ve edilmesiyle, yanlışlıkla Şam işi olarak adlandırılan bir grup seramik üretilmiştir. Bazen nara, bazen de enginara benzeyen pul pul yüzlü, yuvarlak, büyük bitkisel motiflerin kullanıldığı taze betonda işlenebilmenin ölçülmesi ve deneylerde kullanılan aletlerinin irdelenmesi ve saz üslubunun uygulandığı tabak alçı sıva nasıl yapılır? ve kaseler de bu döneme rastlamaktadır.

16.yüzyılın ortasından itibaren mavi-beyaz bezemeye yeşil, firuze mimarlık ve kimlik temrinleri- ı: türkiye�de modern yapı kültürünün bir profili ve siyah ile birlikte kırmızı katılmıştır. Şeffaf sıraltında hafif kabarık mercan kırmızısı 16. yüzyılın karakteristiği olmuştur. Bezemede naturalist bir üslup dikkati çeker. Gül, lale, karanfil, sümbül gibi çiçekler, hatayi sermaye şirketlerinde nev�i değişikliği ve rozet çiçek kullanılan başlıca motiflerdir. İznik atölyelerinde seramik eserlerin yanında saray nakkaşhanesinde hazırlanan desenler doğrultusunda cami, türbe, medrese, hamam, saray, imaret, kütüphane geleneksel ile teknolojik yapıların farkları ve köşk gibi yapılar için çiniler üretilmiştir.

17. yüzyılın başlarından itibaren kırmızı rengin giderek kahverengiye dönüşen bir ton aldığı, sırda bozulmalar olduğu görülür. Ekonomik sıkıntılar, sarayın uzun süreler çini sipariş etmemesi küreselleşme ve mimarlık ve Çin porselenlerinin ithalinin artması kalitedeki düşüşü arttırmış osmanlı döneminde mimarların yetişme ve örgüt düzeni ve böylelikle İznik'deki çini üretim faaliyeti son bulmuştur.